II Kujawsko-Pomorski Kongres Kultury
W dniach 23-24 października 2024 r. w siedzibie Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Toruniu odbył się II Kujawsko-Pomorski Kongres Kultury - wydarzenie, które zgromadziło przedstawicieli wojewódzkich instytucji kultury, organizacji pozarządowych i freelancerów działających w tej dziedzinie i którego myślą przewodnią było tym razem hasło "współpraca". Motyw ten został wypracowany w pierwszej połowie roku w toku wielu różnorodnych spotkań, jakie odbyły się między przedstawicielami instytucji kultury w naszym województwie, w toku mnogich dyskusji o potrzebie sieciowania, nawiązywania relacji, kontaktów między instytucjami, przynoszących owoce w postaci realnie odczuwalnych efektów i projektów.
Program kongresu, w którym uczestniczyłam razem z Anetą Nowak-Drzymałą, obejmował liczne warsztaty, prezentacje, wykłady, spotkania sieciujące oraz towarzyszące kongresowi wręczenie nagród Złotych Młynków.
Spotkanie otworzył panel wykładów prowadzonych przez dr Agnieszkę Leśny (Konflikt, stagnacja i synergia – różne oblicza współpracy na przykładzie modelu Skala Współpracy), Piotra Michałowskiego (Wespół w zespół! Jak zacząć, żeby się nie naciąć i współpracy moc móc zmóc), prof. Tomasza Szlendaka (Chcemy w kulturze kolektywów i współpracy, a wychodzi dyktat), a także Katarzynę Pągowską i Łukasza Wudarskiego (W/łączmy się, czyli jak współpraca może być naszą tajną bronią). Z mojej perspektywy niezwykle interesujące i inicjujące dalsze dyskusje okazały się wykłady dr A. Leśny i prof. T. Szlendaka. Skala współpracyTM, o której była mowa w pierwszym wykładzie, to rodzaj "mapy", która pomaga zrozumieć wyzwania, z którymi mierzą się osoby i organizacje, a następnie zaplanować ich rozwój ku satysfakcjonującej współpracy (zob. więcej).
To próba odpowiedzi między innymi na pytania: Jak to się dzieje, że niektóre jednostki i zespoły intensywnie ze sobą współpracują, a inne nie? Co sprawia, że zespół, który świetnie działał potrafi się nagle rozpaść? Co zrobić z tymi, którzy unikają konfliktu lub tkwią w stagnacji? Jak budować zaangażowanie wśród członków organizacji? Istotnym aspektem działania w ramach zespołu jest zwrócenie uwagi na to, że nie każdy i nie zawsze musi znajdować się w świecie Współpracowania, ponieważ czasem, np. po intensywnych przygotowaniach do jakiegoś wydarzenia, można świadomie wejść na pewien czas do świata Unikania. Kolejnym ważnym aspektem jest zadanie sobie pytania, czy patrzę w stronę trudności, czy może możliwości - takie spojrzenie poszerza horyzonty i umożliwia podjęcie działań ukierunkowanych na współpracę, na mapowanie potrzeb zespołu i każdego z jego członków i osiąganie kompromisu co do wytyczonych celów.
Współpraca jest możliwa wtedy, gdy sprzyjają ku temu okoliczności: gdy kultura nie opiera się na przeskalowanym ego, indywidualizmie, lecz dopiero wtedy, gdy kultura staje się praktyką społeczną. Dyktat w kulturze bierze się z postawy "wiem lepiej" i przekonania, że "moja wizja jest najlepsza", jak wspominał prof. T. Szlendak. Problemem dla instytucji może być między innymi brak wizji lub ich nadmiar, bariery osobowościowe kadry kierowniczej, ale i np. istniejący stan prawny. W ten sposób tworzy się środowisko, które kreuje i podtrzymuje mit kapłana i autokraty, to zaś prowadzi do nieprzejrzystości wizji i braku współpracy. Sukcesem jest spotkanie w połowie drogi.
Kongres przyniósł także możliwość prowadzenia indywidualnych dyskusji na forum i w kuluarach, porównywania perspektyw rozwoju i wysłuchania stanowiska osób o zgoła innych doświadczeniach. To zalążek dalszych działań w kierunku dobrej organizacji instytucji kultury, która wsłuchuje się w potrzeby ludzi (odbiorców i twórców), która patrzy na całościowy rozwój każdego z osobna i w zespołach. Cieszę się, że WOAK w Toruniu prężnie działa, usiłując zorganizować życie instytucji kultury w naszym województwie nie poprzez nakazy i sugestie co do sposobu funkcjonowania, ale raczej poprzez przygotowanie/wypracowanie narzędzi, dzięki którym praca na co dzień może być lepsza, łatwiejsza, bardziej zracjonalizowana. Od stycznia 2025 r. mają mieć miejsce regularne spotkania dla przedstawicieli instytucji kultury, będą wprowadzane pilotażowe programy rozwoju w celu uczenia się nowych perspektyw.
