Działalność naukowa Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (cz. 5)

Działalność obecnie

„W ramach uzupełniania wiedzy na temat działalności BU pracownicy […] wygłaszają odczyty informujące o funkcjonowaniu poszczególnych oddziałów”²⁹, dla przykładu z zakresu organizacji i wyszukiwania informacji w NUKAT, języków informacyjno-wyszukiwawczych w zintegrowanych systemach bibliotecznych, opracowania czasopism czy codziennej pracy danego oddziału. Należą one do cyklu tzw. „samoszkoleń”, dzięki którym bibliotekarze mają możliwość pogłębiania swoich kompetencji zawodowych. Ponadto w bibliotece organizowane są wykłady otwarte zaproszonych gości, nierzadko wybitnych przedstawicieli świata nauki, które gromadzą tłumy słuchaczy całej społeczności uniwersyteckiej, zachęcając interesującą i niezwykle aktualną tematyką. Podobnie warto w tym miejscu wskazać na aktywny udział bibliotekarzy w Tygodniach Bibliotek czy organizowanym co roku Toruńskim Festiwalu Nauki i Sztuki, którego ideą jest promowanie zagadnień popularno-naukowych wśród szerokiego kręgu odbiorców lokalnej wspólnoty. Do zagadnień cieszących się największą popularnością należą zwykle zajęcia interaktywne, panele dyskusyjne i spotkania z autorami publikacji naukowych i popularno-naukowych. Biblioteka jest aktualnie członkiem organizacji międzynarodowych i współpracuje z licznymi instytucjami bibliotecznymi i akademickimi w kraju. Poszczególni pracownicy biorą ponadto udział „w wielu inicjatywach ogólnopolskich, współpracując w takich projektach jak: NUKAT, Bibweb, Infobibnet, Polska Literatura Humanistyczna”³⁰.

Nieprzerwanie od wielu lat biblioteka realizuje działania kulturalne i promocyjne, przygotowuje wystawy, organizuje konferencje i seminaria, koordynuje niekiedy procesy wydawnicze, a także uczestniczy w audycjach radiowych oraz telewizyjnych, promując zbiory i nowe inicjatywy, do których od połowy pierwszego dziesięciolecia XXI wieku należy m.in. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, tworzona przez Konsorcjum Bibliotek Naukowych Regionu Kujawsko-Pomorskiego. „Celem tworzenia regionalnej biblioteki cyfrowej jest wspieranie edukacji i nauki, turystyki oraz potencjału intelektualnego i innowacyjnego społeczeństwa. Bibliotekarze realizują ten zamiar przez umożliwienie wszystkim zainteresowanym dotarcia do zasobów wiedzy oraz cennych zabytków kultury piśmienniczej. Kujawsko Pomorska Biblioteka Cyfrowa ma przede wszystkim służyć naukowcom, studentom, uczniom oraz wszystkim mieszkańcom regionu kujawsko-pomorskiego”³¹. Wśród innych inicjatyw znajdzie się z pewnością także digitalizacja najcenniejszych zabytków rękopiśmiennych, przechowywanych w zbiorach bibliotecznych.

Czas grantów

Z początkiem XXI wieku część prac badawczych realizowana była w bibliotece, jak już wspomniano, głównie dzięki grantom. Dotychczas biblioteka pozyskała poważne, tj. kilkumilionowe wsparcie finansowe, przeznaczone na realizację projektów naukowych, które oparte są w dużej mierze na opracowaniu posiadanych zbiorów. Aktualnie jest to najbardziej wyraźny przejaw działalności naukowej, realizowanej w naszej instytucji. Gros projektów związanych jest ponadto z modelem publikowania naukowego Open Access i upowszechnianiem zasobów nauki, który biblioteka popiera angażując się w prace m.in. Koalicji Otwartej Edukacji czy takie projekty jak m.in. trzyletni pn. Communia (2007–2010), którego celem było stworzenie sieci ośrodków współpracujących na rzecz ruchu Open Access oraz wypracowanie zasad funkcjonowania materiałów cyfrowych w domenie publicznej³². Ponadto warto wspomnieć, iż biblioteka zorganizowała dotychczas trzy edycje Międzynarodowej Konferencji Open Access w Polsce, „na którą przybyli goście zagraniczni prezentujący znaczenie nowego modelu komunikacji naukowej naszemu środowisku naukowemu”³³.

Spośród grantów, które mają ogromne znaczenie dla historii regionu, dotyczą opracowania zbiorów biblioteki i nierzadko wdrażania nowych rozwiązań technologicznych oraz które otrzymały duże dotacje finansowe tak z programów ministerialnych³⁴, jak i różnych fundacji i funduszy³⁵, warto wymienić m.in. te przeznaczone na rozwój i utrzymanie infrastruktury informacyjnej nauk i jej zasobów w postaci cyfrowej (KPBC), a także te, które dotyczą inwentaryzacji i zabezpieczenia kolekcji dzieł sztuki czy zbiorów specjalnych BU UMK (w szczególności średniowiecznych rękopisów i starych druków), uzupełniania bibliografii i tworzenia nowych baz danych oraz prowadzenia prac konserwatorskich. Tematycznie granty powiązane są m.in. z historią regionalną Pomorza i Kujaw, ale i spuścizną wileńską naszego uniwersytetu, tj. Uniwersytetem Stefana Batorego w Wilnie. Część grantów przeznaczona jest także na opracowanie i wcielanie księgozbiorów, które biblioteka otrzymała w darowiźnie od osób prywatnych, głównie z zagranicy. Szczegółowy wykaz realizowanych obecnie w Bibliotece grantów i projektów znajduje się na jej stronie. W latach 2011–2020 Biblioteka pozyskała ponad 18,5 miliona zł dofinansowania na realizację różnych projektów naukowych, badawczych i rozwojowych.

Działalność naukowa Biblioteki Uniwersyteckiej wykazuje od wielu dziesięcioleci dość szeroki zakres prac i spektrum tematyczne. Należy zatem przypuszczać, że w miarę otwierania się nowych możliwości tak technologicznych, jak i finansowych badania naukowe prowadzone będą nadal, obejmując swoim zasięgiem nie tylko lokalną społeczność uniwersytecką, ale i wielu odbiorców z Polski i całego świata. Otwieranie się nauki, udzielanie dostępu do własnych baz danych, repozytoriów i innych zasobów cyfrowych zdaje się być na chwilę obecną słuszną drogą do tego, aby biblioteka mogła w pełni odpowiadać na coraz większe potrzeby i wymagania naszych czytelników.

Liliana Lewandowska

²⁹ Sprawozdanie za 2004 r.
³⁰ Sprawozdanie za 2005 r.
³¹ Informacje o projekcie na domowej stronie internetowej KPBC.
³² Por. Sprawozdanie za 2007 r. 
³³ Sprawozdanie za 2010 r. 
³⁴ MNiSW/MEiN (np. Działalność upowszechniająca naukę / Społeczna Odpowiedzialność Nauki, Narodowy Program Rozwoju Humanistyki), MKiDN (od 2015 r. biblioteki w uczelniach publicznych leżą wyłącznie w kompetencjach MNiSW).
³⁵ Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, fundusze unijne, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kancelaria Senatu RP, NCN.