Działalność naukowa Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (cz. 3)

Od końca lat siedemdziesiątych oddział zajmował się dodatkowo sprzedażą publikacji dotyczących biblioteki i jej zbiorów, wydawanych przez wydawnictwo uniwersyteckie. Współpracy takiej zaniechano jednak na pewien czas w roku 1983 w związku z żądaniem Działu Wydawnictw UMK „zwrotu wszystkich publikacji będących […] w komisie”¹⁸, by wznowić ją dopiero w październiku 1986 roku.

Przez wiele lat pracownicy biblioteki podejmowali trud pozyskiwania prywatnych księgozbiorów, których warunki przejęcia omawiano zwykle podczas wyjazdów służbowych, także za granicę. W ten sposób załatwiano również sprawy związane z wymianą czasopism i książek. Pobyty takie trwały zwykle kilka tygodni i owocowały nie tylko podjętą współpracą czy pozyskanymi darami, ale i zwykłą pracą badawczą, polegającą na przygotowywaniu kwerend, czy też przeszkoleniem w zakresie bibliotekarskim. Jednakże z początkiem lat osiemdziesiątych w związku z planowanym wyjazdem M. Śliwińskiej na staż i z uwagi na zmianę przepisów prawnych wstrzymano niektóre wyjazdy (głównie praktyki zewnętrzne) dla pracowników biblioteki. Wysłanie ich na koszt własny było jednocześnie ze względów finansowych niemożliwe. Jest to prawdopodobnie moment, w którym po raz pierwszy poruszony został problem poszukiwania zewnętrznych możliwości finansowania.

Od 1986 roku służbę w oddziale rozpoczęła kustosz mgr E. Pogorzelska. Wśród projektów naukowych, realizowanych wówczas zespołowo wymienić należałoby m.in. Bibliografia publikacji pracowników UMK 1976-1985¹⁹ czy też Informator o bibliotekach województwa toruńskiego²⁰. Bibliotekarze uczestniczyli także zwyczajowo w różnych szkoleniach i kursach. Z większych prac badawczych wzmiankuje się m.in. udział kustosza dr. J. Domasłowskiego, Oddział Zbiorów Graficznych, w pracach dwóch resortowych programów z zakresu historii sztuki, prowadzonych przez Instytut Historii Sztuki UAM w Poznaniu. Niestety, z uwagi na sytuację finansową uniwersytetu zawieszono kursy, kursokonferencje i praktyki organizowane przez Centrum Informacji Naukowej Technicznej i Ekonomicznej (CINTE).

Interesującym faktem w historii sprawozdawczej oddziału jest bez wątpienia obszerna, sporządzona w roku 1986 lista wniosków i sugestii co do efektywnej jego działalności i współpracy z innymi sekcjami biblioteki. W głównej mierze wspomina się o nowych rozwiązaniach w zakresie spraw administracyjnych oraz sporządzania dokumentacji zarówno na płaszczyźnie samego uniwersytetu i porozumienia z jednostką centralną, tj. rektoratem, jak i w ramach wewnętrznej działalności biblioteki. Wśród rozpatrywanych zagadnień znalazły się m.in. kwestie corocznego obowiązku sprawozdawczego i ilości sporządzanych raportów, terminu przysposobienia bibliotecznego, planowanych wizyt gości w bibliotece, które należy odpowiednio przygotować, oraz obowiązku uprzedniego zgłaszania w oddziale chęci udziału w konferencjach naukowych i naradach roboczych. M. Nędzewicz sugerowała usprawnienie obiegu informacji między kierownikami oddziałów i poszczególnymi pracownikami biblioteki, dzięki czemu sprawy rozwiązywane byłyby terminowo, bez zbędnych zakłóceń, a jednocześnie w „poczuciu odpowiedzialności za pracę”²¹ i pracownika. Poruszona została również kwestia składania przez bibliotekarzy raportów w zakresie prowadzonych prac naukowo-badawczych, gdyż umieszczenie w planie prac danego tematu oznaczało jednocześnie „możliwość uzyskania wolnego dnia na wyjazd związany z realizacją tych prac i pokrycia delegacji, a także wysunięcia do nagrody naukowej. […] Zgłoszenie publikacji [leżało] również w interesie pracownika, ponieważ każdemu bibliotekarzowi, pracującemu naukowo, [zależeć powinno] na ujęciu jego nazwiska w bibliografii prac pracowników UMK”²². Z kierownikiem Oddziału Prac Naukowych należało również dla celów ewidencyjnych konsultować praktyki wewnętrzne. Zalecano kierowanie młodych pracowników do oddziału „celem dokonania ogólnego wprowadzenia i wciągnięcia do kartoteki osobowej pracowników”²³.

Pod koniec lat osiemdziesiątych zmniejszeniu ulega liczba prowadzonych w bibliotece tematów naukowo-badawczych, co związane było bezpośrednio z odejściem z pracy kilku pracowników, „którzy od lat wykazywali się poważną działalnością naukową”²⁴. Grupę nowo przyjętych stanowili tymczasem w dużej mierze ludzie młodzi, którzy musieli najpierw przygotować się do służby w bibliotece. Warto zauważyć, że w tym samym czasie proporcjonalnie zwiększa się liczba uczestników różnych konferencji i sympozjów naukowych, którzy podejmowali się przygotowania i wygłoszenia referatów. Obok staży i szkoleń wyjazdy, którym towarzyszyły zwykle obserwacje, zdobywanie doświadczenia i konkretnych informacji, mogły być wielokrotnie wykorzystywane w kolejnych latach pracy naukowej, zawodowej i działalności organizacyjnej. Tendencja taka pozostała do dnia dzisiejszego.

Do ważniejszych, aczkolwiek niezbyt obszernych publikacji tego okresu należałoby zaliczyć zapewne informator o bibliotece, sporządzony w języku niemieckim przez Marię Nędzewicz, i opublikowany w Oldenburgu pt. Die Mikołaj-Kopernik-Universitätsbibliothek in Toruń²⁵. Bez wątpienia odegrał on dużą rolę w ramach współpracy z wieloma instytucjami naukowymi na Zachodzie.

Do większych wydarzeń lat osiemdziesiątych należy m.in. sesja naukowa, zorganizowana przez bibliotekę przy współpracy z Zakładem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej z okazji stulecia urodzin kustosza Mikołaja Dzikowskiego i poświęcona problemom klasyfikacji rzeczowej i opracowania karto grafików w bibliotekach. W sesji wzięło udział 80 uczestników, a „z referatami wystąpiło dwóch pracowników biblioteki, dr H. Baranowski, który przedstawił sylwetkę kustosza M. Dzikowskiego, oraz mgr L. Popławska, która wygłosiła prelekcję pt. Katalog atlasów Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, opracowany przez kustosza M. Dzikowskiego”²⁶ (28 czerwca 1984 r.). Z upoważnienia Ministerstwa Edukacji Narodowej biblioteka zorganizowała również „w dniach 15–16 listopada 1989 roku Konferencję Dyrektorów Bibliotek Naukowych Szkół Wyższych, która w całości poświęcona była wypracowaniu wspólnego stanowiska dyrektorów bibliotek w sprawie zapisów bibliotecznych w przygotowywanej nowej ustawie o szkolnictwie wyższym i wyrażeniu opinii o innych przepisach określających status bibliotek i bibliotekarzy oraz ich miejsce w szkole wyższej”²⁷. Na konferencji, na której przyjęto szereg uchwał do przekazania MEN, wystąpił m.in. ówczesny dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu Stefan Czaja.

Liliana Lewandowska

¹⁸ Sprawozdanie za 1983 r. – Archiwum BUMK, sygn. 1/219.
¹⁹ Zob. Bibliografia publikacji pracowników UMK za lata 1966–1975, oprac. H. Baranowski, R. Bury, Toruń 1978. Bibliografia publikacji pracowników UMK za lata 1976–1985, oprac. H. Baranowski, cz. 1–2, Toruń 1990.
²⁰ Zob. A. Bogłowska, Informator o bibliotekach województwa toruńskiego, Toruń 1989.
²¹ Sprawozdanie za 1986 r. – Archiwum BUMK, sygn. 1/222.
²² Ibidem.
²³ Ibidem.
²⁴ Sprawozdanie za 1988 r. – Archiwum BUMK, sygn. 1/224.
²⁵ M. Nędzewicz, Die Mikołaj-Kopernik-Universitätsbibliothek in Toruń, Oldenburg 1989.
²⁶ Sprawozdanie za 1984 r. – Archiwum BUMK, sygn. 1/220.
²⁷ Sprawozdanie za 1989 r. – Archiwum BUMK, sygn. 1/225.